Spor ve Hukuk______________

Hakan HANLI, Avukat
Uluslararası ve Avrupa Hukuku Uzmanı
AB Yeni Sistem Kuralları aşarılı Sporcuyu Korur
Futbol endütrisinin önemli bir ekonomik faaliyet alanı olmasından dolayı, Avrupa Ticaret (Rekabet) ve İş hukuku açılarından, futbolu muaf tutma girişimleri başarısızlığa uğradı. AB Amsterdam Antlaşması ile spor alanının düzenleneceğine dair bir bildiri yayınlanıldı. Bu bildiride ; kurumsallaşmadan işbirlikteliklerine, ticaretten rekabete, görsel-işitsel yayınlardan sigortaya, serbest dolaşımdan istihdama, güvenlikten sağlığa, eğitimden dopinge, kara-paradan karaborsa bilet satışlarına, muhasebe tekniklerinden ve vergiye, şeffaflıktan mali fon desteğine ve diğer ilgili alanlara kadar, gerekli düzenlemelerin hazırlanacağı ve uygulamaya konulacağı yayınlandı. (AB Spor Yayını Özel Hakları ve Rakabet Yasası-makale-
AB Ülkeleri ile FIFA ve UEFA futbol otoriteleri arasında üzerinde uzlaşılan yeni transfer sistemine göre ;
a. Yeni Oyuncu yetiştirilmesi : Futbol kulüpleri genç oyuncuların yetiştirilmesine özen göstereceklerdir.
b. Dayanışma fonu : Futbol kulüplerinin gelirlerinin belirli yüzdelerini, sporcuların eğitim ve yetiştirilmeleri için öngörmeleridir. Transfer ücretlerinin %5 'i bu fona aktarılması öngörülmektedir.
c. Transfer dönemi : Her futbol sezonunda tek bir transfer dönemine ilave olarak sınırlı bir kez yapılabilecek sezon ortası transferi mümkün olabilecektir.
d. Transfer Sözleşmeleri ve fesih : Bu tip sözleşmeler en az 1 yıl en fazla 5 yıl süreli düzenlenilmektedir. Sözleşmelerin korunması amacıyla, oyuncunun 28 yaşına kadar 3 yıllık, bu yaştan sonra ise, 2 yıllık olarak düzenlenilecektir. Sözleşmelerin feshi'nin haksız rekabete sebebiyet vermemesi amacıyla, tek yanlı fesihlerin ancak sezon sonunda yapılabilmesi ve haklı olan tarafa makul miktarda tazminat öngörülmesi gereklidir.
e. Tahkim : Uyuşmazlıkların çözümünün bağımsız ve uzman bir Tahkim Kurulunca çözüme kavuşturulması. Ulusal mahkemeleri dışlamayan isteğe bağlı tahkim uygulanmalıdır.
Uluslararası ve üstü hukuk sistemlerinde, birbiriyle çatışan veya yarışan mefaatlarin başarıyla dengeye kavuşturulabilmesi amacıyla, ulusal hukuk sistemlerine dayandırılmaları önemlidir. Kulüp ve futbol oyuncusu arasındaki hukuki ilişki ulusal iş hukukuna uygun olmalıdır ki, uluslararası veya üstü alanda geçerli olabilsin. Avrupa hukuk sisteminde 'birincil' ve 'ikincil' olarak değerlendirilen teoriye göre ; 'eğer bir uyuşmazlık ulusal hukuku ilgilendirip, bu mevzuata göre çözülebilecekse, AB ile bağlantılı olsa dahi daha verimli ve kolay ise, ulusal seviyede çözüme kavuşturulur. Ancak uyuşmazlıkların niteliğine göre bu teori farklı olarak da uygulanabilmektedir.
f. Kara-para ile mücadele : Yeni muhasebe teknikleri ve kaynağı belirsiz ve şüpheli para transferlerinin titizlikle ve sıkı bir şekilde araştırılmasına yönelik, uluslararası ve ulusal her türlü idari, mali ve adli işbirlikleri yapılmaktadır (bknz. İnternational Elegans Magazine-Global Maoney Laundering-Financial Crime, Av. Hakan HANLI-makale-ekim 2002).
h. Sermaye Piyasası ve Borsa işlemleri : Futbol Kulüplerinin şirket statüsünde olanlarının, sermaye piyasaları mevzuatı çerçevesinde, menkul kıymetler borsası aracılıyla halka arzları ve ilgili bidirimler ile diğer hususlar önem arz etmektedir.
g. Diğer hususlar : Telif hakları, markalar, logolar, lisanslar, ticari ürünler, müzik eserleri, reklamlar, spor-toto, loto, kara-borsa bilet satışları, insan ticareti, vd... Örneğin David Beckham'ın Police marka gözlüğü üreten firmayla, kendi adının kullanılması hususunda bir ticari sözleşme yaptığı bilinmektedir.
2. AB Komisyonu 'Sporla Eğitim Eylem Planı 2004' : 'Yeni Fırsatlar ve Mücadeleler'
AB Komisyonu 2000 yılında futbol otoritelerine karşı eylem planı adı altında; mevcut uluslararası transfer sisteminin, AB Vatandaşlarının Serbest Dolaşım hakkını ihlal etmesinden dolayı yapılması gerekli mücadele ve yeni düzenleme konularını, özellikle de 2004 yılını da 'Sporla Eğitim yılı' olarak ilan etti.
Ayrıca Spor aracılığıyla ; genişleme sürecinde sosyal diyalog tesisi, sınırsız televizyon yayıncılığı, yeni iş sahaları yaratarak isdihdama katkı, uyuşturucu ile mücadele, hooliganizm ile mücadele ve ilgili diğer katkılarda bulunmayı hedeflemiştir. Özellikle, uluslararası platformda ciddi bir sorun olan hooliganizm ile mücadelede, futbol maçlarının, döner bıçağı, balta ve benzeri hertürlü patlayıcı madde ile ağız dolusu küfürlerle seyredilen, sözde centilmenlik dolu sportif içerikli koşturuya dönüşmemesine dikkat çekmek istemiştir.
3. Bernard Tapis Skandalı : Futbol'dan elde edilen gelirler, bazen nahoş mecralardan gelebilmektedir ve bu genel bir olgudur. Simon Cooper'ın ifade ettiği üzere 'futbol, asla sadece futbol değildir'. Bu açıdan, akla gelen örneklerden birisi Fransız İşadamı ve Olympic Marseille Kulübü Başkanı Bernar Tapis'nin yaratmış olduğu skandal'dır.
Modern İktisat teorisine göre 'Optimal Corruption' (Çürüme), 'hiç bir zaman kapitalist sistemde bütün gelirler yasal sınırlar içerisinde elde edilmez'. Ama çürümenin 'kabul edilebilir bir derecesi' vardır. Her toplum; bir kayıt içilik ve dışılığı, sistemin yürümesine engel olmayacak kadar bir çüreme oranını ile dengeleyebilir.
Avrupa Futbol Kulüplerinin harcamalarının gelirlerine uygun oranda olması ve bunun denetlenmesi zorunluluğu gereği, hukuki mevzuatlarla titiz ve sıkı bir şekilde düzenlenilip, uygulamaya konuldu. Örneğin yeni muhasebe teknikleri ve kontroller, transferler ve, lisanların denetimi, kara-para ile mücadele ve ilgili diğer hususlar. Türk Futbol Kulübleride bu uygulamalara uyum sağlamak durumundadır.


.
Bosman Olayı >>>