Spor ve Hukuk______________

Hakan HANLI, Avukat
Uluslararası ve Avrupa Hukuku Uzmanı
Bosman Davası

'AB - UEFA Mevzuat Çatışması'
Avrupa Adalet Divanı (AAD)'nın 1996 tarihli kararıyla, AB ülkelerindeki ve UEFA'nın merkezinin bulunduğu AB üyesi olmayan İsviçre'deki futbol otoritelerini bağlayıcı nitelikte bir karar vermiştir. Bu karar ile kulüp maçlarında oynabilecek sınırlı sayıdaki yabancı oyuncuların futbol oyuncu transferlerindeki mevcut olan 'kota sistemi'nin hukuki olup-olmadığını karara bağladı.
Öncelikle, Avrupa futbolunda transfer ve kota sistemi Bosman davasından önce farklıydı. Şöyle ki, bir futbol oyuncusu bir kulüpten diğerine ancak iki kulübün transfer ücretinde anlaşması ile oyuncu transferi satan kulüp ile sözleşmesinin bitip bitmemesine bakılmaksızın yapılmaktaydı. Bu andan itibaren sözleşmesiz kalan oyuncunun, transfer ücreti ödenmesine veya hibesine kadar yeni bir ekip ile sözleşme yapmasına izin verilmiyordu.
İkinci olarak, kota sistemi birçok ulusal ligde ve UEFA kulüp müsabakalarına uygulanmaktaydı. Kota sistemi ise, sınırlı sayıda yabancı oyuncunun bir maçta oynayabilmesi demekti. Örneğin UEFA kulüp müsabakalarında sadece 3 yabancı oyuncu (+ 2 asimile olmuş yabancı oyuncu) bir futbol takımında oynayabiliyordu.
Belçikalı futbolcu Jean-Marc Bosman davasını analiz edecek olursak ;
a. İddia : Bosman'nın sözleşmesi RFC Liege kulubü ile sona ermesi üzerine, Fransız Dunkerque kulubüne transfer edilmek istiyor. RFC Liege kulubü, transfer ücretini ödemek istemeyen Dunkerque kulubüne Bosman'ın transferine ve ayrılmasına itiraz ediyor.
b. Hukuki gerekçe : Bosman, Avrupa Vatandaşı olduğunu ve iş bulmak (sözleşmesi sona ermiş olduğundan) için 'Serbest dolaşım hakkı'nı (Roma Anlaşması 48 md.) engelleyen mevcut transfer sisteminin değişmesi gerektiğini ve transfer ücreti ödenmesine gerek olmadan bu kulübe gitmesi gerektiğini iddia ediyor.
c. Hüküm : AAD bu davayı, iki açıdan Bosman lehine karara bağlıyor. Şöyle ki ;
i. Transfer ücreti : AB'ne üye ülkelerden birine gidecek olan ve sözleşmesi sona eren oyunculardan transfer ücreti talep edilmesini hukuka aykırı olduğuna karar veriyor.
ii. Kota sistemi : Kota sistemi de hukuka aykırı bulunuyor. Kulüpler istedikleri kadar yabancı oyuncu oynatabilirler. Buna rağmen, AB dışında olan oyuncular için bu sınırlama uygulanıyor.
5. Avrupa Adalet Divanı'ndaki Diğer Davalar : Valer Karpin (İspanya ligindeki Rus futbolcu), Tibor Balog (Belçika, Charleroi kulubündeki Macar futbolcu) davaları ve diğerleride incelenmeğe değer olup, bu alandaki Avrupa Spor Hukukunun gelişimine katkıda bulunacaklardır.
6. UEFA ve Tahkim Mahkemesi kararları : 'Galatasaray ve Beşiktaş'
Türkiye'nin doğu ve güney-doğu'sunda sürmekte olan ve binlerce hayata malolan dağ terörünün son dönemde şehirlere sıçramış olması ve 20 Kasım 2003 tarihli İstanbul terörist saldırıları nedeniyle, UEFA Kasım 2003'te İstanbul'da oynanması planlanan Beşiktaş-Chelsea ve Galatasaray-Juventus Avrupa Şampiyonluk Lig maçlarının, başka bir tarafsız yerde oynanması kararı aldı.
a.İddia : UEFA'nın bu kararını, Türk Futbol Federasyonları Başkan Yardımcısı, ilgili Kulüp Başkanları ve hatta T.C. Başbakanı 'spor ile ilgili olmadığını ve siyasi bir karar olduğunu' basın yoluyla, uluslararası ve Avrupa kamuoyuna duyurdular. UEFA'daki As-Başkanımız, 'merak etmeyiniz gereğini yapacağım' şeklinde açıklamalarda bulundu.
( http://edition.cnn.com/2003/SPORT/football/11/28/turkey.appeal/ ve
http://edition.cnn.com/2003/SPORT/football/11/26/turkey.appeal.reut/ ).
b.Hukuki gerekçe: UEFA'nın vermiş olduğu kararın prensip olarak 'kabul edilemez' olduğundan hareketle hukuki olarak yapılması gerekenler hakkında Federasyon ve Kulüp Başkanlarına tavsiyemiz şu şekilde olmuştur;

1. İlk olarak, UEFA'ya bu kararını geri alması ve ilgili kulüplerin planlanan tarih ve yer de (İstanbul'da) maçlarını oynamalarının iadeli taahhütlü mektupla talebte ısrar edilmesi. Buna ilaveten, UEFA'ya bu haksız kararını lağvetmesi için 24 saat'lik bir ültimatum verilmesi.

2. İkinci olarak, bu süre içerisinde UEFA'dan olumlu bir cevap alınmadığı taktirde, Spor Tahkim Mahkemesi ve/veya yetkili İsviçre Mahkemesi nezdinde, işin niteliği gereği olağanüstü kanun yoluna gidilmesi.

3. UEFA tarafından kulüplerle istişare edilmeksizin ve hukuki uygulaması (içtihat) bulunmayan, bu tek taraflı kararın iptal edilmesi mahkeme'den taleb edilebilir.

4. Hukuki mücadeleye paralel olarak, basına yansıyan bu kararın hukuka aykırılığı hakkında, uluslararası ve Avrupa kamuoylarını bilgilendirmek, kulüplerin pozisyonu ayrıca güçlendiri nitelik arz edecektir.

5. Bu kararın iptal tezini destekleyici prensipler ve emsal kararlar içerisinde;

a. UEFA'nın bugüne kadar ne İngiltere, ne Fransa ve ne de İspanya'da yaşanılan münferit terörist olaylar nedeniyle, bu ülkelerdeki maçları iptal etmemiş olması, iptal kararını elde etmeyi destekleyici referans niteliğindedir. İsrail konusu ise farklıdır. Şöyle ki ; kendi ülkesindeki 'etat de guerre', yani 'savaş hali'nde olması nedeniyle, UEFA'dan lig maçlarının bir başka güvenli ülkede yapılmasını özellikle taleb etmektedir. Devletler Hukukuna göre, güvenlik hususu egemen devletin ayrılmaz parçasıdır.

b. AB ile UEFA arasında futbol alanında yaşanılan tecrübeler gözönünde bulundurulursa, AB'ne aday olan Türkiye'ye aralarındaki antlaşmalar bünyesinde dayanışma ve işbirliği içerisinde olunacağı karara bağlanmıştır. Örneğin BM gözetiminde, AB ile Türkiye terörizme karşı global koalisyon oluşturma prensip kararı almıştır. AB ve Türkiye arasında mevcut olan terörizmle mücadele alanında işbirliktelikleri de mevcuttur.

c. NATO üyesi olan Türkiye'nin uluslararası terörizm ile mücadele'de, ABD'nin NATO tarihinde ilk kez işlettiği 5. md.yi, İstanbul saldırı'nda aklından geçirememiş olsa dahi, buradaki toplu işbirliği ve dayanışma prensibi mevcudiyetini korumaktadır.
c.Sonuç : Yukarıda sıralamış olduğumuz hususlar hassasiyetle değerlendirilecek olunursa ; UEFA'nın, Türk kulüpleri aleyhine almış olduğu kararı, sadece Futbol Tahkim Mahkemesi önünde, yeterli ve ciddi bir hukuki mücadele ile iptal ettirememesi için makul bir sebep yok iken, bunun da başarılamamış olması, her açıdan kaygı ve üzüntü verici niteliktedir ( http://in.sports.yahoo.com/031203/137/2a1sf.html ).
Bunun alternatifi olarak, maçların ekonomik getirisi kamuoyunda değerlendirilmek suretiyle, giderilmeye çalışılmıştır. Bu hususu da Ulpianus ; 'Hukuk ilimi mukaddes bir şeydir, kıymetini para ile ölçmek onu aşağılatmak olur' demek suretiyle cevaplıyor. Başka bir ülkede oynanan maçlar açısından ise, bu maçların kazanılmasında, taraftarların daha ziyade manevi desteklerinin önemli katkısınıda hatırlatmak isteriz.
Dünya futbol sahasında, Haziran 2002'de 3ncü olan Türkiye'nin sahip olduğu kazanımlarının, prestij ve onuru'nun bu maçların getirileriyle dahi kıyaslanamaz nitelikte olduğunun ayrıca unutulmaması gerekir.

6. Belçika-Limbourg FC Anadol Davası, Brüksel: Belçika Limbourg Futbol Kulübü maçlarda oyuncular ve taraftarların disiplin kurallarına uygunsuz davranışlarından dolayı, Limbourg Belediye Başkanı'nın görüşü (ırkçı tutumları) ve Futbol Bölge Kurulu Başkanlığının kararı doğrultusunda Futbol Federasyonundan 1 yıl maçlardan ihraç edildi.
a.İddia : Bu karar ile bazı disiplin kuralları ihlal edilmekle birlikte, bölgesinde şampiyonluğa ilerleyen bir kulübün maçlardan bu şekilde (doğrudan futbol ile ilgisi olmayan ön yargılı ve abartılı değerlendirmeler, ırkçı yaklaşımlar, sporun sosyal diyalog boyutunun ihmali, vb..hususlar..) ihraç edilmesi her boyutuyla ağır olan bu kararın iptali.
b.Hukuki gerekçe: Hukuk büromuzca, Hukukun genel ilkeleri ve UEFA (Belçika) Futbol hukuk kuralları bünyesinde; yukarıdaki hususlar hassasiyet ve titizlikle değerlendirilip, gerekli çalışmalar yapılmak suretiyle hazırlanılan dava dosyamız ve hukuki mücadelemiz, belirlemiş olduğumuz strateji çerçevesinde ifa edildi. Belçika Futbol Federasyonları Tahkim Mahkemesi ve paralelde yetkili Brüksel Mahkemesi nezdinde olağanüstü kanun yolu süreci işletildi ve ilaveten bu gelişmeler basınla paylaşıldı.
c.Sonuç: Bu haksız karar başarıyla iptal ettirildi. Kulüp sahaya geri döndü ve uğradığı zararlar tazmin edildi ve en önemlisi de itibarı iade edildi.
.
Doping Kontrolleri>>>

Uydu Maç Yayınları | The Best Of